حتما در فیلم ها و داستان ها و یا در طول زندگی بارها شنیده اید که فردی به طور موقت یا دائم دچار مشکل در شناخت اطرافیان، زمان، موقعیت مکانی اش و یا درک زبان مادری اش شده است. پدیده ای که به طور اسرار آمیزی ما را به این فکر فرو می برد که کارکرد مغز انسان چقدر پیچیده و شگفت انگیز است. اختلال عصب شناختی عامل بروز چنین مشکلاتی در شخص بیمار است. برای پاسخ به قسمت هایی از این معمای علمی با هم آخرین یافته های علم روانشناسی را مرور میکنیم.

نامگذاری

دلیل این چنین نامگذاری(عصب-شناختی) ریشه مهم آن در ناهماهنگی و نقص در عملکرد سیستم عصبی بیمار است. این اختلال در اثر مشکلات روحی روانی ایجاد نمی شود. آسیب های وارد شده به مغز بعد از تصادفات رانندگی یکی از مثال های بارز در ایجاد ناگهانی این دسته از علائم هستند. همچنین عوامل شیمیایی موثر در کارکرد سلول های عصبی نیز در ظهور و پیداش این علائم موثرند.

اختلالات عصب شناختی بیشتر و معمولا در افراد مسن تر رخ می دهد ولی در افراد جوان تر جامعه نیز مشاهده می شود.

تعدادی از عملکردهای  ناقص مغز که در این بیماری مشاهده می شوند عبارت اند از:

• مشکلات حافظه
• تغییرات در رفتار
• مشکل در تشخیص عناصر زبان(گفتار، شنیداری)
• مشکل در انجام فعالیت های روزانه شخص

تفاوت عملکرد مغز سالم و بیماران مبتلا به اختلالات عصب شناختی را در تصویر به دست آمده از دستگاه پِت اسکن (انگلیسی: PET scan روشی نوین در علوم تشخیصی) را مقایسه کنید:

طبقه بندی

این اختلالات به سه زیر گروه عمده تقسیم میشوند:

1. دلیریوم
2. اختلالات عصب شناختی عمده
3. اختلالات عصب شناختی خفیف

دلایل عمده

نشانه های اختلال عصب شناختی بسته به عامل ایجاد کننده ممکن است متفاوت باشند. وقتی این بیماری در اثر «زوال اعصاب» پدید آمده باشد، افراد ممکن است اضطراب، فراموشی و گیجی را تجربه کنند. دیگر نشانه هایی که تا کنون گزارش شده اند عبارت اند از:

• -سردرد، بخصوص در کسانی که ضربه به جمجمه رسیده است و یا جراحت مغزی داشته اند
• عدم توانایی در تمرکز و توجه
• از دست دادن حافظه کوتاه مدت
• مشکل در انجام کارهای معمول مثل رانندگی
• مشکل در تعادل و راه رفتن
• تغییرات در بینایی فرد

این نشانه ها ممکن است در اثر شرایط «زوال اعصاب» مانند آلزایمر یا بیماری دمانس(زوال عقل) ایجاد شوند. زوال اعصاب به مرور زمان مخرب تر شده و در نهایت منجر به از دست دادن عملکرد کل سیستم عصبی شخص می شود.

اختلالات عصب شناختی همچنین ممکن است منجر به سو مصرف مواد مخدر شود.

 چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند؟

• افراد با سن بیشتر از 60 سال
• افراد مبتلا به بیماری های قلبی عروقی
• افراد مبتلا به دیابت
• افراد با سو پیشینه مصرف مواد و الکل
• ورزشکارانی که در فعالیت های پرخطری فعالیت میکنند و امکان آسیب به سر و جمجمه وجود دارد

چگونه این بیماری را تشخیص می دهند؟

این اختلال در اثر مشکلات روحی روانی ایجاد نمی شود اما علائمی که ایجاد میکند بسیار به اختلالات روانشناختی مرسوم شبیه می باشد مانند ، اسکیزوفرنی، افسردگی و روانپریشی ها; لذا برای تشخیص دقیق این بیماری از دیگر اختلالات روانی،آزمون ها و ابزار های متنوعی پزشکان را یاری میکنند:

• سی تی اسکن CT Scan
• ام ار آی MRI
• برش‌نگاری با گسیل پوزیترون PET
• نوار مغزی EEG

درمان

درمان این اختلالات بشدت به عامل ایجاد کننده وابسته است. بعضی شرایط خاص فقط نیاز به استراحت و گذر زمان دارند. بعضی دیگر به دارو و بیماری های زوال عصبی نیز ممکن است به دیگر انواع درمان نیاز داشته باشد.

انواع درمان های رایج عبارت اند از:

• استراحت مطلق برای درمان جراحات
• داروهای ضد درد مانند ایندومتاسین برای سردردهای شدید
• انتی بایوتیک برای از بین بردن عفونت هایی که بر روی مغز تاثیر میگذارند مانند مننژیت
• جراحی برای ترمیم آسیب های شدید مغز
• کاردرمانی برای کمک به انجام مجدد کارهای روزمره فرد
• فیزیوتراپی برای افزایش نیروی بیمار، تعادل و هماهنگی مجدد بدن و مغز

جهت مشاوره با کلینیک تماس حاصل نمائید.